Республикӑри районсенче, ялсенче тухтӑрсем ҫитменни темиҫе ҫул каялла питӗ ҫивӗч ыйтуччӗ. 2011 ҫулта «Земство тухтӑрӗ» программа ӗҫлеме пуҫласан лару-тӑру лайӑх енне улшӑнма тытӑнчӗ. Унтанпа ҫулсерен ҫамрӑк тухтӑрсем, 35 ҫула ҫитменнисем, районсенчи, ялсенчи пульницӑсене ӗҫлеме каяҫҫӗ.
Кӑҫал ав ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 7 ҫамрӑк тухтӑр миллионер пулса тӑнӑ. Вӗсем халӗ районсенчи пульницӑсенче ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсен йышӗнче — 2 стоматолог, 2 терапевт, фтизиатр тата ортопед травматолог. Ҫамрӑк ҫав тухтӑрсем Шупашкар, Елчӗк, Красноармейски, Канаш районӗсенче ӗҫлеҫҫӗ.
Сӑмах май, программа ӗҫлеме пуҫланӑранпа Чӑваш Енре 193 ҫамрӑк специалист 1 миллион тенкӗ илнӗ.
Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри халӑх йышӗ 1 миллион та 240 пин ҫынпа танлашнӑ. Ку вӑл 2011 ҫулхинчен 10 пин те 534 ҫын, е 0,8 процент, чакнине пӗлтерет.
Ялта пурӑнакансен шучӗ ҫулталӑкра 6 пин ҫын (1,2 процент) сахалланнӑ, хуларисен 2,6 пин (0,3 процент) нумайланнӑ. Халӑхӑн йышӗнче хула ҫыннисем 60,2 процент йышӑнаҫҫӗ, ялтисем — 39,8 процент.
Юлашки вӑхӑтра ачасем ҫураласси йышланнӑ. 2013 ҫулта 2011-мӗшӗнчинчен 1 186 пепке ытларах кун ҫути курнӑ: пӗлтӗр 17 пин 351 ача ҫуралнӑ. Ҫураласлӑх коэффициенчӗ 8,5 процент хушӑннӑ. Ялта хуларинчен яланхиллех нумайрах ҫуратаҫҫӗ.
Пӗлтӗр халӑх шучӗ Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Улатӑр, Етӗрне, Патӑрьел, Ҫӗмӗрле районӗсенче уйрӑмах чакнӑ. Вӗсенче йыш 3 процентран пуҫласа 2,2 процент таран катӑлнӑ. Шупашкар, Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисемпе Шупашкар районӗнче халӑх шучӗ йышланнӑ.
Ӗҫлеме пултарайманнисем яллӑ вырӑнта хуларинчен 1,3 процент нумайрах.
Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Шуркасси ялӗнче Евгенийпе Ирина туй кӗрлеттернӗ. Уяв хӑйне евӗр иртнӗ. Туйра чӑвашсен йӑли-йӗркине тӗпе хунӑ.
Шуркассине ҫав кун Елчӗк районӗнчи «Алмантай» фольклор ушкӑнӗ килнӗ, туй хӑнисене «Эй, туй килет, туй килет!» программӑпа паллаштарнӑ. Унпа килӗшӳллӗн, анатри чӑвашсен туй юррисене шӑрантарнӑ. Куракансем «Алмантай» ушкӑна питӗ ӑшшӑн йышӑннӑ. Хӑшӗ-пӗри чӑвашсен ӗлӗкхи туй йӑли-йӗркипе пӗрремӗш хут паллашнӑ.
Халӑх «Алмантай» ушкӑнӑн хушпӑвӗсене, тухйисене, тевечӗсене, ӗлӗкхи ҫи-пуҫне кӑсӑклансах сӑнанӑ. Ҫамрӑк мӑшӑр кунашкал туйпа питӗ кӑмӑллӑ юлнӑ.
Сӑнсем (4)
Республикӑри районсенчи ял хуҫалӑхӗсем вырмана тухма майӗпен хатӗрленеҫҫӗ. Нумаях пулмасть Елчӗк районӗ вырмана тухнине пӗлтернӗччӗ.
Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнче те комбайнсем уй-хирелле васканӑ. Кунти «Рассвет» АУО вырмана малтан тухнӑ. Тыр-пула Сергей Ананьевич Максимов «Акрос» комбайнпа вырать.
Паянхи кун тӗлне 5 гектар ҫинчи кӗрхи тулла вырса кӗртнӗ. 1 гектартан 20 центнер вырса илнӗ. Ку — пуҫламӑшӗ кӑна-ха. Хуҫалӑхӑн 1299 гектар лаптӑк ҫинчи тыр-пулла вырмалла. Ҫак ӗҫе виҫӗ комбайн пурнӑҫлӗ. Вӗсенчен пӗрине ҫак кунсенче ҫеҫ туяннӑ.
Сӑнсем (6)
Чӑваш Енри 9 районта пушар тухас хӑрушлӑх IV класс пулнине палӑртнӑ. Чи пысӑк класс пиллӗкмӗш шутланать. Шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑран Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Комсомольски, Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Тӑвай районӗсенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк пулнине палӑртнӑ.
Республикӑра вӑрмансене ятарлӑ хурал сыхлать. Пушар хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркине пӑхӑнман ҫынсене дисциплинарлӑ, административлӑ явап тыттарма пултарӗҫ. Хӑш-пӗр тӗслӗхпе пуҫиле ӗҫ те пуҫарма пултараҫҫӗ.
Йӗркене пӑснӑ граждансене 2–4 пин тенкӗлӗх штрафлама ирӗк пур. Должноҫри сӑпатсене – 15–30 пин тенкӗлӗх. Юридици сӑпачӗсен 400 пин тенкӗрен пуҫласа 1 миллион тенкӗ таран штраф тӳлеме тивӗ.
Паян Елчӗк районӗнче Наци ӗҫӗсен канашӗн тата Тӗн енӗпе ӗҫлекен канашӗн пӗрлехи ларӑвӗ иртнӗ. Унта тухса калаҫнӑ районти культурӑпа кану центрӗн методисчӗ София Тинякова каланӑ тӑрӑх культурӑпа кану учрежденийӗсен тӗрлӗ халӑх тата тӗн ҫыннисен хушшинчи туслӑха ҫирӗплетессишӗн ӗҫлесси, наци йӑли-йӗркине наци ӑнланӑвне ҫирӗплетесси тӗп тӗллев тесе палӑртнӑ. Ҫавна пурнӑҫа кӗртессишӗн районта тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ, наци культурине упраса хӑварма тата аталантарма майсем туса панӑ-мӗн.
Тӗн ҫыннисем те унта хутшӑннӑ. Вӗсем те епле ӗҫсем пурнӑҫлани пирки каласа кӑтартнӑ. Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗ, ав, Сергий Радонежский ҫуралнӑранпа 700 ҫул ҫитнӗ ятпа куҫса ҫӳрекен курав та хатӗрлесе илсе пынӑ.
Елчӗк районӗнчи пӗр предприятире тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ. Мигрантсем пурӑнакан общежити пӳлӗмӗсенче шкапсем те пулман. Унта тахҫантанпах тирпейлемен-мӗн. Тӗпелте те хӑрушӑ. Тумтир типӗтмелли вырӑн та ҫук иккен. Кун пирки ПТРК корреспонденчӗ пӗлтерет.
Кирпӗч савутӗнче прокуратура, Роспотребнадзор, Миграци службин ӗҫченӗсем пулнӑ. Завод директорӗ каланӑ тӑрӑх, унччен кунта вырӑнти халӑх та тӑрӑшнӑ. Анчах юлашки вӑхӑтра кадр ыйтӑвӗ ҫивӗчленнӗ-мӗн. Ҫулсерен кунта 50 рабочи таранах кирлӗ-мӗн. Вӗсене вӑхӑтлӑха ҫеҫ ӗҫлеттереҫҫӗ.
Завод директорӗ Лидия Ласточкина каланӑ тӑрӑх, кунта рабочисем хӗлле пурӑнмаҫҫӗ, мӗншӗн тесен ҫулла ҫеҫ ӗҫлеҫҫӗ. Вӑл тумтир ҫумалли, душ кӗмелли уйрӑм пӳлӗм пуррине ӗнентернӗ. Ҫитес вӑхӑтра ҫитменлӗхсене пӗтерме тӑрӑшма шантарнӑ.
Ертӳлӗхӗн ҫитменлӗхсене 1 уйӑхра пӗтермелле пулнӑ. Анчах тепӗр хут ирттернӗ тӗрӗслев улшӑну курман. Ҫавӑнпа тепӗр тӗлпулу судра пулӗ.
Паян Елчӗк районӗнчи икӗ хуҫалӑхра вырмана тухнӑ. Унти «Прогресс» тата «Яманчурино» кӗрхисене тата пӑрҫа ҫулма тытӑннӑ. Пилӗк жаткӑпа ӗҫленӗ-мӗн паян.
«Прогресс» тата «Яманчурино» хуҫалӑхсенчи ӗҫҫи епле пынипе паллашма вырӑна районти тӳре-шара пырса ҫитнӗ. Вӗсем пӗрчӗллисен тата пӑрҫа йышшисен хирӗсене ҫитсе курнӑ, механизаторсемпе калаҫнӑ. Елчӗк райадминистрацинче пӗлтернӗ тӑрӑх, районтан пынисем хресченсене епле ӗҫлесен тӗрӗсреххи пирки сӗнӳ-канаш та панӑ.
Сӑнсем (9)
Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхаль тӑрӑхӗнчи икӗ ял — Элпуҫпа Кармал — Питрав кунӗнче ял кунӗсене ирттернӗ. Хальхи уява вырӑнтисем ӗлӗкхиллех, карталанса утнинчен, пуҫланӑ. Юрӑсем шӑрантарса ҫынсем Тукмарсай текен вырӑна пухӑннӑ.
Халӑха уявпа саламлама вырӑнти тата районти тӳре-шара пырса ҫитнӗ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Леонид Кошкин ҫынсене сывлӑх, телей, ӑнӑҫу суннӑ. Ирӗклӗ майпа кӗрешессипе Раҫҫей спорт ӑстине Александр Лапшина Ҫирӗклӗ Шӑхаль тӑрӑхӗн хисеплӗ ҫынни ята тивӗҫнине ӗнентерекен хӑю ҫакса янӑ. Районтан пырса ҫитнӗ пҫулӑхсем те тухса калаҫнӑ. «Чи лайӑх кил умӗ» номинацире палрнисене те, юбилярсене те чысланӑ. Вырӑнти «Тарават» пултарулӑх коллективӗ концерт кӑтартнӑ.
Утӑн 8-мӗшӗнче Трактор тӑвакансен культура керменӗнче ЮТВ телеканалӑн премийӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Ку чӑннипех те пысӑк пулӑм.
Конкурса ЮТВ телеканал директорӗ Юрий Гурьянов чӗннипе Елчӗк районӗнчи Патреккел ялӗн халӑх хорӗн хормейстерӗ, РФ тата ЧР культурин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Геннадий Борисов та хутшӑннӑ.
Конкурсра ҫӗнтерӳҫӗсене темиҫе номинацире палӑртнӑ: «Чи лайӑх юрӑҫӑ хӗрарӑм», «Чи лайӑх юрӑҫ арҫын», «Чи лайӑх юрӑ», «Чи лайӑх дуэт», «Чи лайӑх юрӑ авторӗ», «Стильлӗ юрӑҫӑ хӗрарӑм».
Елчӗк районӗн маттур ҫынни Геннадий Борисов «Чи лайӑх юрӑ авторӗ» номинацире ҫӗнтернӗ. Сасӑлав СМС-ҫырупа иртнӗ.
Ҫак мероприятие чӑваш чӗлхине сарас тӗллевпе йӗркеленӗ. Йӗркелӳҫесем кӗҫӗн ӑру чӑвашла юрӑсемпе сӑвӑсене пӗлччӗ тесе тӑрӑшнӑ.
+1.8 °C